De rol van Sustainable Development Goals (SDG’s) binnen Nederlandse gemeenten

Om wereldwijd duurzame ontwikkeling te bevorderen, zijn in 2015 door de Verenigde Naties (VN) 17 SDG’s vastgesteld. Nederland heeft zich samen met de 192 andere lidstaten gecommitteerd aan de realisatie van de SDG’s. De doelstellingen vormen een universeel kader voor een betere wereld en lossen de meest urgente mondiale problemen op: armoede, ongelijkheid, milieuvervuiling en klimaatverandering. Maar welke rol spelen de SDG’s op dit moment binnen Nederlandse gemeenten en hoe kunnen gemeenten een efficiënt management control systeem inrichten om deze SDG’s te monitoren, evalueren en rapporteren? Dit onderzocht Yvette Tjemkes, Senior Finance Consultant bij Public Search, ter afsluiting van de Certified Public Controller (CPC) opleiding. Wat blijkt: de SDG’s spelen nagenoeg nog geen rol binnen Nederlandse gemeenten. Slechts 5% heeft de SDG’s in hun coalitieakkoord opgenomen. Duurzaamheid speelt wel een rol binnen de meesten gemeenten. Tijd voor actie.

De opleiding werd afgesloten met een referaat met de titel ‘Een toekomst waarin Sustainable Development Goals (SDG’s) centraal staan – SDG’s en het management control systeem bij gemeenten.’ De Nederlandse regering is namelijk niet in staat om de SDG’s alleen te realiseren, zij hebben de hulp nodig van bedrijven en andere organisaties. Grote bedrijven zijn al verplicht, opgelegd door de Europese Unie, om naast hun financiële resultaten te rapporteren over duurzaamheid (CSRD). Deze verplichting geldt nu (nog) niet voor gemeenten. De SDG’s gaan overigens over meer dan alleen duurzaamheid. De SDG’s gaan over integraal werken binnen een organisatie en de samenwerking met de samenleving, met als uitgangspunt een goede balans tussen economische, sociale en milieudoelstellingen.

Uit het onderzoek is gebleken dat de SDG’s nog niet breed gedragen worden binnen gemeenten. Yvette: “In eerder onderzoek kwam naar voren dat slechts 5% van de Nederlandse gemeenten de SDG’s heeft opgenomen in hun coalitieakkoord. Van de 20 personen die ik heb geïnterviewd, waaronder 2 accountants en 18 gemeenteambtenaren, wist een deel van de gemeenteambtenaren niet dat hun gemeente een zogenaamde ‘global goal gemeente’ is. Gemeenten kunnen zich bij de VNG International aanmelden als global goal gemeente, maar doen er vervolgens weinig mee. Uit het onderzoek is ook naar voren gekomen dat in 4 van de 18 gemeenten SDG’s een rol spelen. Bij 2 van deze 4 gemeenten worden de SDG’s benoemd in hun coalitieakkoord, begroting en in de jaarstukken. De overige 2 gemeenten stellen een Voluntary Local Review op. Dit is een instrument om op lokaal niveau te rapporteren over de voortgang van het behalen van de SDG’s. Deze 2 gemeenten verwerken de SDG’s niet in hun Planning en Control producten. Eén gemeente uit het onderzoek maakt geen gebruik van de SDG’s, maar stelt wel een aparte duurzaamheidsbegroting op. Eén gemeente is door hun accountant gewezen op een mogelijke verplichting met betrekking tot het rapporteren over SDG’s in de toekomst. Deze gemeente heeft een project hiervoor opgericht.”

Het is dus duidelijk dat de SDG’s op dit moment nog niet leven binnen de meeste gemeenten. Het gebrek aan kennis over en betrokkenheid bij de implementatie van de SDG’s staat op dit moment verdere actie in de weg. Er valt nog veel winst te behalen. Daarin heeft de Rijksoverheid ook een stimulerende rol om duidelijkheid te verschaffen over de rol van de SDG’s binnen gemeenten.

Yvette doet, op basis van haar onderzoek, een aantal aanbevelingen op de adoptie van SDG’s binnen gemeenten te verbeteren. Daarbij is de ‘Tone at the top’ van cruciaal belang. Voor de implementatie en de rapportage over SDG’s binnen een gemeente moet eerst volledige commitment zijn van de top.

Hoewel de implementatie van SDG’s binnen gemeenten dus nog in de kinderschoenen staat, en op dit moment nog geen wettelijke verplichting is, is het belangrijk om nu al stappen te zetten. Maar hoe? Door bewustwording te creëren en SDG’s te integreren in beleid en strategie. Dit moet van boven naar beneden geïmplementeerd worden, waarbij samenwerking en een integrale aanpak essentieel zijn. De SDG’s kunnen daarbij dienen als kapstok voor het beleid. Yvette: “Een mooie uitdaging voor onze gemeenten en een zeer relevant thema om mee aan de slag te gaan. Wij, als Consultants bij Public Search, dragen daar graag een steentje aan bij door kennis te delen, mee te denken en te adviseren.”